Donmuş Kıta: Antarktika

71. Gün (Donmuş Kıta: Antarktika)

Bu sıcak yaz günlerinde soğuk coğrafyaları tanımak biraz olsun serinlememize neden olur mu acaba?

Antarktika, Avustralya’nın neredeyse iki katı büyüklükte çok büyük ve soğuk bir kıtadır. Burası insanlar tarafından nispeten bozulmamış tek yerdir. Antarktika en soğuk ve en kurak kıta olup %99’u aşan kesimi, kalınlığı 5 km’ye varan buz tabakalarıyla kaplıdır. Kıtanın merkezi, yıllık kar kalınlığının 3-7 cm arasında ısının ise -50 ile -60 ºC arasında değiştiği donmuş bir çöldür. Daha çok karın yağdığı, sert rüzgârların estiği, sıcaklığınsa -10 ve -20 ºC’ ye dek düştüğü kıyıya yakın bölgeler nispeten daha sıcaktır.

21 Temmuz 1983 yılında Antarktika Vostok’ta  -89.2 ºC ile Dünya’nın en düşük sıcaklığını ölçülmüştür.

Geçmişte, Antarktika’ya çıkan kâşifler keşfettikleri yerlerin kendi ülkelerine ait olduğunu söylemişlerdir. Bu durum hangi kesimin hangi ülkeye ait olduğu konusunda tartışmalara neden olmuştur.  Antarktika’nın sömürülmesini önlemek için birlikte çaba göstermeyi kararlaştıran 12 ülke 1959’da bir antlaşma imzaladılar. Sonradan bu ülkelere başkaları da katıldı.

Dünya’da uluslararası bir antlaşmaya göre yönetilen tek yer Antarktika’dır. Bu antlaşma sayesinde Antarktika’daki doğal yaşam büyük ölçüde korunmaktadır. Antlaşmaya göre bir ülkenin araştırmacıları keşiflerini tüm diğer ülkelerle paylaşmak zorundadır. Bilimsel araştırma istasyonlarında görevli olanların dışında hiçbir askeri personele izin verilmez.

Jeologlara göre, Antarktika ve çevresinde kömür, demir ve bakır gibi maden yatakları bulunabilir. Kimi ülkeler burada maden arama izni almak istemişlerse de 1991’de değiştirilen Antarktika Antlaşması, buralarda herhangi bir madenin işletilmesini elli yıl süreyle yasaklamıştır.

Yeşil Barış adlı çevreci örgütün Antarktika’da kendi araştırma üssü vardır. Bu örgüt doğal yaşamın korunmasını, insan etkinliklerinin denetlenmesini ve bu kıtanın bir dünya parkına dönüştürülmesini amaçlamaktadır. Bunlar, bilimsel araştırmaların sürdürülmesinden yana olurken, madenlerin işletilmesine ve kıtanın askeri amaçlar için kullanılmasına karşı çıkmaktadırlar.

Bir coğrafyacı olarak Antarktika her zaman ilgimi çekmiştir. Her zaman derslerde anlatırken çok ama çok keyif almışımdır. Şimdi bu güzel soğuk coğrafyanın fotoğrafları ile sizi baş başa bırakıyorum. 

Not: TÜBİTAK'ın "Yaşadığımız Gezegen" adlı kitabından yararlanılmıştır.

  

Renk Kodu: C: 54 M: 0 Y: 75 K: 0 

Bu oluşuma Bankiz denir.  Yani suyun üzerinin donması sonucu oluşan ince buz örtüsüdür.

Güney Kutup İstasyonu. Bilimsel araştırmaların yapıldığı yer.

Bende kıtanın Dünya Parkı olmasından yanayım.

Kıtanın gerçek sahipleri

Kıtanın çocukları:))

Kar Kristalleri

32. Gün (Kar Kristalleri)

Kar ne güzel yağar değil mi? Hele her yeri kaplayınca muhteşem bir görsel şölen ortaya çıkar. Yaza girdiğimiz bu güzel mayıs ayında karlardan bahsetmek biraz olsun içimizin serinlemesine neden olur diye düşündüm.

Kar Kristalleri Kitabı

Bütün kar kristallerinin hepsi altı köşelidir. Peki neden? Konunun uzmanlarının açıklamalarına göre kristalin şeklini belirleyen temel özellik bu altıgen su moleküllerinin tıpkı bir zincirin halkaları gibi birbirlerine kenetlenmesidir. 

Hiçbir kar kristali birbirine benzememektedir. Bu konuda ilk araştırma yapan kişi Amerikalı bir bilim adamı olan Wilson Bentley’dir. Mikroskopla büyütülen kar taneleri bilim adamını o kadar etkilenmiştir ki tam 50 yıl boyunca durmadan kar kristallerinin fotoğraflarını çekmiştir. Çektiği 6000 foto içinde birbirine benzeyen iki kar tanesine rastlamamıştır. İstatistik olarak mümkün olmasına rağmen, yere inerken kristalin maruz kaldığı sıcaklık ve nem çok fazla değişkenlik gösterdiği için aynı şekilde iki kristal oldukça ender oluşur.

Birbirinin aynısı iki kar kristali 1988 yılında Amerika Birleşik Devletleri'nin Wisconsin eyaletinde tespit edilmiştir. Çapları 2-4 mm, ağırlıkları ise yaklaşık 0,005 gram olan kar tanecikleri havanın gösterdiği direnç sebebiyle süzülerek (limit hızla) yere inerler. Bu inme sırasında tanecikler birbirlerini ittiklerinden yapışmazlar. Özelliklerini koruyarak yere inerler. Bunlar gün ışığını tamamen yansıttıkları için beyaz olarak görülürler.

Eğer inerken birbirlerine yapışsalardı kesinlikle kafamıza çığ yağardı. J Korkunç olurdu…

Yapılan araştırmalarda bütün yağışların altı veya sekizde birinin kar olarak gerçekleştiği anlaşılmıştır. Kar, yeryüzü ve yeraltı su rezervlerinin ana kaynağıdır.

10. sınıf coğrafya kitabında bir grafik vardır. Dünya’daki suyun dağılımını gösterir. Fotosunu ekleyeceğim lütfen inceleyin. Bakın Dünya’da var olan suyun sadece % 3’ü tatlı sudur ve bu tatlı suyun % 68,3’ü buz dağları ile buzullarda tutulmaktadır. Muazzam bir oran…

Dünya’nın bütün sırları buzullarda saklıdır. Biz kutuplara “Soğuk Çöller” deriz. Bunun nedeni nem miktarı çok az olduğu için buralarda yağışın çok az olmasıdır. Hemen şu soru gelir ardından? O zaman onca buz ve kar nerden geldi? Biz de cevap veririz; onlar az yağar ama sıcaklık düşük olduğu için erimezler. Bu yüzden de üst üste tabakalanırlar. Neyse bilim insanları buzullardan uzunlamasına bir parça alırlar. Sonra laboratuar ortamında bu katmanlı buzulları parça parça eritirler. Ortaya çıkan karbon gazı milyonlarca yıl önce yağmış olan karın dönemindeki iklimin belirlemelerini sağlar. Bu sayede o dönemde yaşamış canlıları ve o zaman ki Dünya’ nın durumunu öğrenirler. Hatta Patagonya’ da (Arjantin’in güneyi) bu şekilde yapılan bir araştırma da Sahra Çölü’nün kumlarına rastlamışlar. Bu da o dönemde güçlü rüzgârların olduğunun kanıtı olarak karşımıza çıkar.

Güzel buzul fotoğraflarıyla sizi baş başa bırakayım…

RENK KODU: C: 15 M:21 Y:100 K: 46

Antarktika insan yaşamı olmayan tek kıtadır.

Antarktika

Grönland Danimarka'ya bağlı bir adadır.

Grönland'da 100 yıl yetecek kadar doğalgaz bulunmaktadır.

Grönland 'daki doğalgaz nedeniyle ABD ve Danimarka adanın gerçek sahiplerini göçe zorlamışlardır.

Grönland